ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
Οι φοιτητές που χρωστούν το μάθημα: Ιωάννεια γραμματεία του παλαιότερου προγράμματος προπτυχιακών σπουδών του Τμήματος θα πρέπει να επικοινωνήσουν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με τον κ. Γκουτζιούδη.
H εξεταστέα ύλη είναι: Από το βιβλίο του π. Ιωάννη Σκιαδαρέση, Ιωάννεια Γραμματεία. Α΄ μέρος: Κατά Ιωάννην Eυαγγέλιο. Β΄ Μέρος: Αποκάλυψη του Ιωάννη, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2013, τα εισαγωγικά και το Α΄ μέρος (τα ερμηνευτικά σχόλια στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο).
H εξεταστέα ύλη είναι: Από το βιβλίο του π. Ιωάννη Σκιαδαρέση, Ιωάννεια Γραμματεία. Α΄ μέρος: Κατά Ιωάννην Eυαγγέλιο. Β΄ Μέρος: Αποκάλυψη του Ιωάννη, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2013, τα εισαγωγικά και το Α΄ μέρος (τα ερμηνευτικά σχόλια στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο).
Μόσχος Γκουτζιούδης, Ερμηνεία και Πρόσληψη Ευαγγελικών Κειμένων. Τόμος Β΄, Critical Approaches to the Bible 33, εκδόσεις Ostracon, Θεσσαλονίκη 2024
Δεν μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε πως μια απλή διήγηση για την τήρηση της σαββατικής αργίας θα έφερνε στο προσκήνιο το ζήτημα της γενικότερης στάσης του Ιησού ή των πρώτων χριστιανών απέναντι στον ιουδαϊκό νόμο αλλά και εκείνης των άλλων ιουδαϊκών θρησκευτικών ομάδων της εποχής τους. Είναι αδύνατο να διακρίνει κανείς με μια γρήγορη ματιά την περίπλοκη ιστορία της σύνταξης της διήγησης της θεραπείας του δαιμονισμένου στα Γέρασα. Ούτε από την άλλη, πως μια μικρή παραβολική ιστορία, εκείνη του χαμένου προβάτου, θα είχε προσληφθεί από γνωστικούς χριστιανικούς κύκλους και θα είχε αλλάξει ολότελα σημασία. Η διήγηση για το φόρο στο Ρωμαίο αυτοκράτορα προκαλεί ασταμάτητα τις ερμηνευτικές τεχνικές και ικανότητες του κάθε ερμηνευτή. Απαντά τελικά ο Ιησούς καταφατικά ή αρνητικά; Μήπως η εκκλησιαστική πρόσληψη τόσων αιώνων αποφεύγει να απαντήσει το καυτό ερώτημα; Στη διήγηση των Ελλήνων που έρχονται να δουν τον Ιησού αναδύεται και ένα διαφορετικό πρόβλημα από εκείνα με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι συνήθως. Αυτό δεν είναι άλλο από την ελληνική γλώσσα. Γνώριζε ή μιλούσε ελληνικά ο ιστορικός Ιησούς και σε τι γλώσσα έγιναν πολλοί από τους διαλόγους με τους μη Ιουδαίους συμπρωταγωνιστές του σε ορισμένες από τις γνωστότερες διηγήσεις των ευαγγελίων; Τέλος, η δίκη του Ιησού από τον Πιλάτο απογειώνει κάθε προσπάθεια ανακάλυψης της ιστορίας της προσλήψεως και επιδράσεως του συγκεκριμένου κειμένου. Η χριστιανική τέχνη εδώ μιλά από μόνη της. Ερμηνεύει και επανερμηνεύει τα δεδομένα των ευαγγελικών διηγήσεων και τα αφηγείται ξανά και με διαφορετικούς τρόπους κάθε φορά.
Colin J. Humphreys, Η ημέρα που σταυρώθηκε ο Ιησούς. Ανασυνθέτοντας τις τελευταίες ημέρες του πάθους, (μτφρ. Α. Κλήμη-επιμ. Μ. Γκουτζιούδης), Μέθεξις, Θεσσαλονίκη 2015
|
Ένα ανοιξιάτικο πρωινό σε μια απομακρυσμένη γωνιά της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κάποιοι στρατιώτες σταύρωσαν έναν Ιουδαίο από τη Γαλιλαία, γνωστό ως Ιησού από τη Ναζαρέτ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ρωμαϊκές αρχές πίστευαν ότι αυτό το πρόσωπο θα αποτελούσε γρήγορα παρελθόν, ένα απλό εμπόδιο στην ιστορία, έναν από τους εκατοντάδες που είχαν σταυρώσει. Και όμως, περίπου δύο χιλιάδες χρόνια αργότερα, ο Ιησούς είναι ευρέως γνωστός ως ένα από τα σημαντικότερα πρόσωπα που υπήρξαν ποτέ. Πολλοί θα έλεγαν το σημαντικότερο πρόσωπο. Αναμφισβήτητα η εβδομάδα κατά την οποία ο Ιησούς πέθανε, είναι η πιο σημαντική εβδομάδα στην ιστορία του κόσμου. Πιθανόν πιο πολλά έχουν γραφτεί για αυτήν την εβδομάδα («Εβδομάδα των Παθών» ή «Μεγάλη Εβδομάδα») από οποιαδήποτε άλλη εβδομάδα στην ιστορία. Οι συγγραφείς των ευαγγελίων θεωρούσαν την τελευταία εβδομάδα του Ιησού εξαιρετικά σημαντική και αφιέρωσαν πάνω από χίλιους στίχους για να τη διηγηθούν. Είμαστε έτοιμοι να παρακολουθήσουμε μία αληθινή αστυνομική ιστορία προκειμένου να ανασυνθέσουμε τις τελευταίες ημέρες του Ιησού και κυρίως να απαντήσουμε στο ερώτημα πότε ακριβώς αυτός εκτελέστηκε με σταυρικό θάνατο.
|
Οι εμφανείς αντιφάσεις στις διηγήσεις των ευαγγελίων σχετικά με την τελευταία εβδομάδα του Ιησού προβληματίζουν τους βιβλικούς ερευνητές εδώ και αιώνες. Ο Ματθαίος, ο Μάρκος και ο Λουκάς δηλώνουν ρητά ότι το τελευταίο δείπνο του Ιησού με τους μαθητές του ήταν πασχάλιο, ενώ ο Ιωάννης ισχυρίζεται ότι αυτό συνέβη πριν από τον εορτασμό του ιουδαϊκού Πάσχα. Οι διηγήσεις των ευαγγελίων επίσης, φαίνεται να στριμώχνουν χρονικά όλα τα γεγονότα που καταγράφονται μεταξύ του τελευταίου δείπνου και της σταύρωσης του Ιησού, ενώ παρουσιάζουν την Τετάρτη ως «κενή ημέρα» κατά την οποία ο Ιησούς δεν έκανε τίποτα απολύτως.
Ο σερ Colin Humphreys παρουσιάζει μια συναρπαστική εξήγηση για το πως μπορούν να δικαιολογηθούν οι αντιφάσεις μεταξύ των ευαγγελίων, αντλώντας στοιχεία από κείμενα της Νεκράς Θάλασσας και της Αιγύπτου και χρησιμοποιεί την αστρονομία για να ανασυνθέσει τα αρχαία ημερολόγια. Με αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας προτείνει μια νέα θεωρία -ότι το τελευταίο δείπνο του Ιησού με τους μαθητές του έλαβε χώρα Τετάρτη, αντί για Πέμπτη, όπως πιστεύεται κατά την παράδοση- και φέρνει σε συμφωνία με επιτυχία τις υποτιθέμενες αντιφατικές διηγήσεις των ευαγγελίων. Ο Colin J. Humphreys είναι καθηγητής και διευθυντής έρευνας στην Πολυτεχνική Σχολή του Κέμπριτζ (Materials Science and Metallurgy, the University of Cambridge). Είναι επίσης συγγραφέας του βιβλίου: Τα Θαύματα της Εξόδου (The Miracles of Exodus, London, Continuum, 2003).
Ο σερ Colin Humphreys παρουσιάζει μια συναρπαστική εξήγηση για το πως μπορούν να δικαιολογηθούν οι αντιφάσεις μεταξύ των ευαγγελίων, αντλώντας στοιχεία από κείμενα της Νεκράς Θάλασσας και της Αιγύπτου και χρησιμοποιεί την αστρονομία για να ανασυνθέσει τα αρχαία ημερολόγια. Με αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας προτείνει μια νέα θεωρία -ότι το τελευταίο δείπνο του Ιησού με τους μαθητές του έλαβε χώρα Τετάρτη, αντί για Πέμπτη, όπως πιστεύεται κατά την παράδοση- και φέρνει σε συμφωνία με επιτυχία τις υποτιθέμενες αντιφατικές διηγήσεις των ευαγγελίων. Ο Colin J. Humphreys είναι καθηγητής και διευθυντής έρευνας στην Πολυτεχνική Σχολή του Κέμπριτζ (Materials Science and Metallurgy, the University of Cambridge). Είναι επίσης συγγραφέας του βιβλίου: Τα Θαύματα της Εξόδου (The Miracles of Exodus, London, Continuum, 2003).
Από την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στο Public (Τσιμισκή)
Το βιβλίο του σερ Humphreys δεν προϋποθέτει ειδικές γνώσεις για τον Ιησού και την Αγία Γραφή. Ο συγγραφέας ξεκινά με το ιστορικό πλαίσιο γύρω από τον θάνατο του Ιησού. Το κεφάλαιο 2 παρουσιάζει τις ρωμαϊκές και ιουδαϊκές πηγές από τις οποίες μπορούμε να συμπεράνουμε με βεβαιότητα ότι ο Ιησούς σταυρώθηκε κατά το χρονικό διάστημα 26-36 μ.Χ. Επίσης γίνεται εκτενή αναφορά στη μαρτυρία και των τεσσάρων ευαγγελίων ότι ο Ιησούς πέθανε στο σταυρό κάποια Παρασκευή. Το πρόβλημα της φύσης και της ημερομηνίας του τελευταίου δείπνου εξετάζεται στο κεφάλαιο 3 και εκεί ο συγγραφέας συζητά το γεγονός ότι ο Ιησούς πέθανε κατά τον ιουδαϊκό μήνα Νισάν (ο οποίος αντιστοιχεί στο δικό μας ημερολόγιο με τον Μάρτιο/Απρίλιο), στις 14 ή στις 15. Το κεφάλαιο 4 δείχνει ότι μπορούμε να ανασυνθέσουμε το επίσημο ιουδαϊκό ημερολόγιο της εποχής του Χριστού χρησιμοποιώντας σύγχρονους υπολογισμούς της αστρονομίας. Στο κεφάλαιο 5, ο Humphreys χρησιμοποιεί το αναθεωρημένο ιουδαϊκό ημερολόγιο και διάφορες βιβλικές πληροφορίες για να καθορίσει την πιο πιθανή ημερομηνία της σταύρωσης. Μία τελείως διαφορετική προσέγγιση χρησιμοποιείται στο κεφάλαιο 6, η οποία καταλήγει στην ίδια ακριβώς ημερομηνία της σταύρωσης και βασίζεται στην έκλειψη της σελήνης μετά την σταύρωση που υπονοείται στην Καινή Διαθήκη και σε άλλα αρχαία κείμενα. Στο κεφάλαιο 7, εξετάζεται αν ο Ιησούς χρησιμοποίησε το ηλιακό ημερολόγιο της κοινότητας του Κουμράν, το οποίο μας είναι γνωστό από τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας, για να γιορτάσει το τελευταίο δείπνο με τους μαθητές του ως πασχάλιο, όπως ισχυρίστηκε παλαιότερα ο προηγούμενος Πάπας. Το κεφάλαιο 8 ερευνά αν η αρχαία Αίγυπτος κρύβει σημαντικά στοιχεία για την λύση του προβλήματος του τελευταίου αυτού δείπνου. Το κεφάλαιο 9 ανακαλύπτει ένα χαμένο ημερολόγιο του αρχαίου Ισραήλ, το οποίο χρησιμοποιούνταν κατά την περίοδο των αρχαιότερων βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης. Στο κεφάλαιο 10 ο συγγραφέας παρουσιάζει το παλιό αυτό ημερολόγιο, το οποίο αποκαλεί προαιχμαλωσιακό και υποστηρίζει ότι αυτό συνέχιζε να χρησιμοποιείται τον πρώτο αιώνα μ.Χ. κατά την εποχή του Ιησού, από διάφορες ομάδες στο Ισραήλ. Το κεφάλαιο 11 αποκαλύπτει «κρυμμένα στοιχεία» στα ευαγγέλια, τα οποία εξηγούν γιατί η διήγηση του τελευταίου δείπνου με πασχάλιο χαρακτήρα στα συνοπτικά ευαγγέλια είναι διαφορετική από του Ιωάννη και ορίζεται η ημερομηνία του τελευταίου δείπνου: μία ημέρα που θα εκπλήξει πολλούς. Στο κεφάλαιο 12 παρουσιάζεται μια αναλυτική παρουσίαση της χρονικής σειράς όλων των γεγονότων που καταγράφονται στα ευαγγέλια μεταξύ του τελευταίου δείπνου και της σταύρωσης του Ιησού. Τέλος, το κεφάλαιο 13 συνοψίζει όλα τα βασικά συμπεράσματα του βιβλίου.
Από τη δεύτερη παρουσίαση του βιβλίου στη 12η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης
|
Η Καινή Διαθήκη δεν είναι ένα ενιαίο βιβλίο αλλά μια συλλογή από 27 βιβλία που συντάχθηκαν από διαφορετικά πρόσωπα σε διαφορετικές εποχές και περιοχές με διαφορετικούς επίσης σκοπούς και αφορμές. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της χριστιανικής γραμματείας. Στη συλλογή αυτή θα βρούμε 4 ευαγγέλια, τις Πράξεις των Αποστόλων, 21 επιστολές και την Αποκάλυψη. Δεν είναι σίγουρα τυχαίο ότι συχνά αποκαλείται το ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού. Πράγματι στο σύνολο των βιβλίων της καταγράφηκε ο λόγος του Θεού, η εμπειρία της πρώτης εκκλησίας, η πίστη στο πρόσωπο και το έργο του Χριστού και η ελπίδα στην ανάσταση και τη σωτηρία όλου του κόσμου. Η αλήθεια λοιπόν της χριστιανικής πίστης βρίσκεται στα κείμενα της Καινής Διαθήκης, αποκαλύπτεται με αυτά στο πέρασμα του χρόνου και ερμηνεύεται στις διάφορες ιστορικές εποχές. Μπορεί τα κείμενα αυτά να συνδέονται με συγκεκριμένες εποχές και περιοχές, το μήνυμα όμως και η αξία τους είναι διαχρονικά και αφορούν όλον τον κόσμο και φυσικά όχι μόνο τους θρησκευόμενους.
Στα ευαγγέλια θα βρούμε εξαιρετικές διηγήσεις που αφορούν όσα είπε και έκανε ο Ιησούς, όσα έπαθε και όσα πιστεύουν έκτοτε οι χριστιανοί με αφορμή τη θυσία του και κυρίως την ανάστασή του. Στις επιστολές του απ. Παύλου πληροφορούμαστε πως διαμορφώθηκαν οι θεμελιώδεις αλήθειες της πίστης μας και κυρίως ποιος είναι ο Χριστός της Εκκλησίας. Με αλλά λόγια γιατί ο σταυρός του Χριστού είναι το αποφασιστικότερο γεγονός στην ιστορία της σωτηρίας. Στις καθολικές επιστολές συναντάμε την θεολογική ανάπτυξη γενικότερων θεμάτων που απασχόλησαν και εξακολουθούν να απασχολούν όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της Εκκλησίας, χωρίς κάποιον γεωγραφικό περιορισμό. Από τις Πράξεις των Αποστόλων σχηματίζουμε μια εικόνα σχετικά με τη ραγδαία διάδοση του χριστιανικού μηνύματος σε όλη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία μέσα από τη δράση των αποστόλων και κυρίως με τη δράση του Αγίου Πνεύματος. Μπορεί η Αποκάλυψη να αιφνιδιάζει τον ανυποψίαστο αναγνώστη με τις ζοφερές της εικόνες, αλλά το αισιόδοξο μήνυμα της νίκης κατά τα έσχατα και η τελική σωτηρία που θα εξαφανίσει κάθε κακό, στήριξαν για αιώνες και εξακολουθούν να στηρίζουν όλους τους χριστιανούς που δοκιμάζονται έντονα. |
Η Καινή Διαθήκη είναι κτήμα όλων των χριστιανών. Η διαχρονική της αξία αποτέλεσε τη βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού και δεν περιορίστηκε μόνο σε μερικούς πιστούς. Είναι περιττό να αναφερθεί πόσους διανοητές ενέπνευσε κατά καιρούς. Αν δεν μελετήσουμε την Καινή Διαθήκη δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αντιληφθούμε γιατί συνέβησαν όλα όσα περιγράφονται σε αυτήν και εκφράζουν τον τρόπο ζωής των μελών της Εκκλησίας. Δεν θα καταλάβουμε ποτέ τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνεται η λατρευτική εμπειρία της Εκκλησίας και δεν θα μυηθούμε ποτέ στις χριστιανικές τέχνες της υμνογραφίας και της εικονογραφίας. Σήμερα η Καινή Διαθήκη έχει μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Το ευαγγέλιο του Χριστού έχει μπει σε κάθε σπίτι. Μπορεί οι περισσότεροι να μην την ανοίγουν ποτέ, η Καινή Διαθήκη όμως ανοίγεται πάντοτε σε όλους. Δεν μας ταξιδεύει σε έναν κόσμο που αποτελεί πλέον παρελθόν, αλλά μας εισάγει σε μια άλλη ζωή που είναι αιώνια.
